آثار و برکات نماز(بخش پنجم)

بخش دوم: آثار اجتماعی و عمومی نماز

بخش دوم: آثار اجتماعی و عمومی نماز

فصل اول: اثر تربیتی نماز

همانطور که برای نماز آثار فردی وجود دارد و هر مؤمنی برای خودش بهره ای از این عبادت بزرگ خداوند متعال می برد آثار عمومی هم برای نماز وجود دارد یا به عبارت دیگر نماز علاوه بر اثر فردی اثر برای دیگران هم دارد برای کسانی که قلبی خاشع پیدا کنند اثر مثبت و راه گشا و برای کسانی که عناد و دشمنی بورزند اثری کوبنده و نابود کننده دارد. در این بخش با چند فصل پیرامون اثرات اجتماعی نماز بحث می کنیم:
فصل اول: اثر ترتیبی نماز:
نماز و عبادت اثر تربیتی برای افراد مستعد دارد و چه بسا در اثر نماز دیگران تنبه و بیداری پیدا نموده و به راه راست و مستقیم هدایت شوند نمونه ای از آن را در نماز امام موسی بن جعفر (علیه السلام) می بینیم که چگونه بر کنیزی که از سوی هارون به زندان امام فرستاده شده بود تاثیر می کند امام موسی کاظم (علیه السلام) در طول 35 سال امامت، به زندگی اجتماعی و سیاسی جامعه مسلمین توجه عمیق داشت، در آن هنگام که امام کاظم (علیه السلام) در زندان سندی بن شاهک (در بغداد) بود هارون برای اینکه امام کاظم (علیه السلام) راحتی از نظر روحی تحت فشار قرار دهد و آن حضرت را اذیت کند یا به خیال خود سوژه تبلیغاتی مناسبی برای خود درست کند کنیزی خوش قامت و زیباچهره را به عنوان خدمتگزار به زندان فرستاد.
امام کاظم (علیه السلام) آن کنیز را نپذیرفت و به عامری (کسی که واسطه رساندن کنیز شده بود) فرمود: به هارون بگو بل انتم بهدیتکم تفرحون: بلکه شما به هدایایتان شاد هستید من نیازی به آن هدیه ندارم عامری بازگشت جریان را به هارون گزارش داد هارون خشمگین شد و به او گفت به زندان برو به موسی بن جعفر (علیه السلام) بگو نه ما با رضایت تو، تو را زندانی کرده ایم و نه با رضایت تو، تو را دستگیر نموده ایم، قطعا باید کنیز در زندان باشد.
به این ترتیب کنیز را در زندان باقی گذاشتند هارون جاسوسی را بر او گماشت، تا چگونگی کار کنیز را به او گزارش دهد.
کنیز در زندان، آن چنان تحت تاثیر معنویت امام (علیه السلام) قرار گرفت که همواره به سجده می رفت و می گفت: قدوس، سبحانک سبحانک ای خدای پاک و بی عیب از هر گونه عیب منزهی و پاک هستی آن جاسوس ماجرا را به هارون گزارش داد هارون گفت به خدا سوگند که موسی بن جعفر (علیه السلام) کنیز را با جادوی خود، سحر کرده، برو آن کنیز را نزد من بیاور. کنیز در حالی که لرزه به اندام و بهت زده بود نزد هارون آمد هارون احوال او را پرسید کنیز گفت: امام (علیه السلام) را دیدم، شب و روز سرگرم نماز و عبادت و تسبیح بود به او گفتم ای آقای من، من برای خدمتگزاری توبه اینجا آمده ام، چه حاجت داری تا تو را یاری کنم. فرمود: اینها (هارون و اطرافیان او) درباره من چه فکری می کنند؟ ناگهان به سویی متوجه شد من نیز به آن سو نگریستم، باغی شاداب و پر درخت و با صفا با حوریان و غلامان دیدم بی اختیار به سجده افتادم تا اینکه غلام شما آمد و مرا به اینجا آورد. هارون گفت: ای زن خبیث، تو در سجده به خواب رفته ای و آن چیزها را دیده ای، سپس دستو داد که آن کنیز را تحت نظر قرار دادند تا وقایع زندان را به کسی نگوید، او همچنان تحت نظر مشغول عبادت بود تا از دنیا رفت.(31)
در این داستان به نکاتی پی می بریم: یکی اینکه خباثت و سیاست شیطانی هارون مشخص می شود که تا چه اندازه مکر و حیله بکار می برد تا بقول خودش بتواند کسانی که مانع حکومت او هستند از سر راه بردارد اما این نقشه با درایت به جا و صحیح امام کاظم (علیه السلام) خنثی شد نکته دیگر اینکه به قدرت معنوی امام کاظم (علیه السلام) پی می بریم که در آن جایگاه بسیار سخت و موقعیت حساس زندان چنان با توکل به خدا در برابر شیاطین ظاهری و تمایلات نفسانی ایستادگی کرد که نه تنها خود از وادی پر خطر محفوظ ماند بلکه یک انسان بیچاره مأمور امر دیگران را هم از ورطه هلاکت نجات داد و با تصرف معنوی در روح آن کنیز او را نیز در زمره افراد صالح قرار داد و این است اثر عبادت و نماز بر دیگران.

- بر قراری عدالت اجتماعی اثر تربیتی نماز:

بعد دیگر اثر تربیتی نماز در آثار اجتماعی بر قراری عدالت اجتماعی بین افراد بواسطه نماز است. ممکن است کسی سؤال کند نماز که در ظاهر یک عبادت فردی است چه اثر اجتماعی می تواند داشته باشد آن هم اثری که از آن عدالت اجتماعی بر قرار شود؟ جواب این سؤال این است که اگر ما خوب در نماز دقت کنیم از آن می توانیم این اثر را بدست آوریم یعنی اگر واقعاً نماز، نماز باشد باید در اثر آن عدالت اجتماعی هم بر قرار شود.