نماز از منظر قرآن
ه گزارش گروه رسانههای خبرگزاری تسنیم، نماز واژهای فارسی به معنای کرنش، سرفرودآوری برای تعظیم و اطاعت و نشانهای از بندگی، اطاعت و فرمانبرداری است. (برهان قاطع، ص 1145؛ لغتنامه، دهخدا، ج 13، 20100) در عربی و در کاربردهای قرآنی واژه صلاه در معانی چندی از جمله نماز، دعا و نیایش (توبه، آیه 103)، رحمت و ترحم (بقره، آیه 157)، دین و آیین (هود، آیه 87) به کار رفته است.این که چرا به نماز، صلاه گفتهاند، برخی به وجه شباهت حالت قرار گرفتن نمازگزاران اشاره کرده و گفتهاند، شخص نمازگزار مانند اسبهایی که در یک خط حرکت میکنند، هر یک سر خویش را در دم اسب دیگری و انتهای دنباله آن دیگری قرار میدهد. نمازگزار هم این گونه میایستد. در حقیقت هر یک از دیگری پیروی میکند. اینکه گفتهاند: لم نک منالمصلین، به معنای عدم پیروی از سابقین است. چنانکه اسم صلوان برای دو استخوان روییده در سمت راست و چپ در دم و دنبال آن است. (مجمع البحرین للطریحی، 266/1، کتاب الالف، مأاوله صاد) نویسنده المنجد نیز همین معنا را پسندیده و مینویسد: صلی: تصلیهًْالفرس: تلا السابق، فهو مصل (القاموس المنجد فیاللغهًْ و الاعلام، ص 434).
به گزارش گروه رسانههای خبرگزاری تسنیم، نماز واژهای فارسی به معنای کرنش، سرفرودآوری برای تعظیم و اطاعت و نشانهای از بندگی، اطاعت و فرمانبرداری است. (برهان قاطع، ص 1145؛ لغتنامه، دهخدا، ج 13، 20100) در عربی و در کاربردهای قرآنی واژه صلاه در معانی چندی از جمله نماز، دعا و نیایش (توبه، آیه 103)، رحمت و ترحم (بقره، آیه 157)، دین و آیین (هود، آیه 87) به کار رفته است.
به هر حال، در صلاه نوعی صله و ارتباط و وصل وجود دارد که با توجه به تعریف طریحی، این صلاه به شکل پیروی از سابق تحقق مییابد. پیامبر(ص) میفرمود: صلوا کما رایتمونی اصلی؛ این گونه که من نماز خواندم و دیدید، نماز بخوانید. پیامبر(ص) از خدا و جبرئیل پیروی کرد و دیگران نیز میبایست از ایشان پیروی کنند.
مهمترین هدف از نمازی که به شکل خاص در شریعت اسلام وضع شده، آن چیزی است که در روایات ماثور آمده است. در تعقیبات نماز که در مفاتیح الجنان شیخ عباسی قمی آمده، این دعای ماثور درباره نماز را میبینیم که حاوی اهداف و فلسفه نماز است. در آنجا آمده است: الهی هذه صلاتی صلیتها لالحاجهًْ منک الیها، ولارغبهًْ منک فیها، الا تعظیما وطاعهًْ و اجابهًْ لک الی ما امر تنی به؛ بار خدایا! این نمازی که ارادهام به سبب نیاز یا رغبت تو بدان نیست؛ بلکه از باب تعظیم، اطاعت و اجابت نسبت به فرمانی است که بدان مرا فرمان دادهای.
در حقیقت، آنچه در برخی از لغتنامهها به عنوان معنای صلاه و نماز گفته شده، همان حقیقت و فلسفه و هدف نماز است. مهمترین اهداف نماز را میتوان در تعظیم، اطاعت و اجابت نسبت به فرمان دانست. مرتبه نخست یعنی تعظیم همان مرتبهای است که تنها عقل شاهدان بدان میرسد و به دلیل عظمت خداوند بر او نماز میگزارند و مرتبه دوم اطاعت و مرتبه سوم اجابت امر است. هر سه مرتبه، اهداف بلندی است هر چند که مرتبه نخست تنها در دایره درک راسخون و شاهدانی است که حقیقت هستی را چنان که هست دریافتهاند.
از آیات قرآن به دست میآید، که مهمترین نشانه بندگی و عبودیت و عبادت، نماز است. نماز دارای ارکان و اذکاری است که هر یک از آن ارکان خود به تنهایی بیانگر ارزش و اهمیت نماز و جایگاه ویژه آن در تحققبخشی معنای بندگی، عبودیت و عبادت است. به عنوان نمونه، رکن سجده، بیانگر درک عظمت مسجود، اطاعت، فرمانبرداری و پذیرش سلطه و تسخیر اوست.
آثار نماز، بیانگر اسرار نماز
در آیات قرآن، به آثار و کارکردهای نماز اشاره شده است. میتوان بیش از 30 اثر را برای نماز در قرآن برشمرد که گاه هر یک از این آثار خود بیانگر تمامیت نماز در بندگی و عبودیت و هدف آفرینش است.
از جمله آنکه نماز را ذکر گفتهاند. ذکر و یاد خداوند خود دهها اثر و پیامد مثبت در سرنوشت بشر به جا میگذارد که میتوان آن را هدف و فلسفه آفرینش دانست. اگر فلسفه آفرینش آدمی متاله شدن به عنوان خلیفه الهی است که از طریق عبودیت به دست میآید. (ذاریات، آیه 56) کمال عبودیت و عبادت را میبایست در نماز جست.
خداوند از جمله آثار نماز را رسیدن به مقاماتی چون مقام مصلحان (اعراف، آیه 170)، مقام متقین (بقره، آیات 2 و 3 و 177)، مقام محسنان (هود، آیات 114 و 115؛ لقمان، آیات 3 و 4)، مقام مخبتین و خاضعان (حج، آیات 34 و 35)، مقام صادقان (بقره، آیه 177)، مقام ابرار (همان)، مقام سابقون و مقربان (انفال، آیات 3 و 4؛ علق، آیات 9 و 10 و 19) و مقام مفلحون و رستگاران (بقره، آیات 3 و 5) میداند. این بدان معناست که هر آنچه که بشر میخواهد و هر آنچه فلسفه آفرینش هستی و فلسفه آفرینش انسان است از طریق نماز به دست میآید و تحقق پیدا میکند.
علاوه بر این آثار، نماز کارکردهای سهگانهای چون رسیدن به کمالات مطلق (متاله شدن)، رهایی از نواقص و مشکلات و دفع و رفع آنها دارد. پس با نماز دنیا و آخرت شخص نه تنها تضمین میشود بلکه تنها راه سعادت دائمی و رسیدن به آرامش و آسایش ابدی است. (بقره، آیات 277، 25، 153).
با نگاهی به آثار و کارکردهایی که قرآن برای نماز بیان میکند میتوان به آسانی اهمیت، ارزش و جایگاه نماز را درک کرد و بخشی از اسرار و رازهای نهفته در نماز را به دست آورد.
[ بازدید : 106 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما : ]